پرواز در ظلمت. زندگانی سیاسی شاپور بختیار
زندگانی سیاسی شاپور بختیار، آخرین نخست‌وزیر نظام شاهنشاهی در ایران با سرنوشت تاریخی ما گره خورده است. کودکی‌اش در میان ایل، نوجوانی و جوانی‌اش در بیروت و پاریس، مبارزه سیاسی‌اش در حزب ایران و جبهه ملی تا رویارویی‌اش با محمدرضا شاه و آیت‌الله خمینی، هر یک نشان از گذشته‌ای دارد که بر زمانه ما اثری ماندگار بر جای نهاده است. روزگاری که در معنایی، نبرد میان آزادی و استبداد بر شخصیت سیاستمداری چون بختیار شکل بخشیده و او را برای شماری به نماد بارز ایستادگی در برابر خودکامگی دین و دولت بدل ساخته است. اما در معنایی دیگر، سرانجام تراژیک بختیار نیز خود آیینه‌ای از روزگاری است که چون دوری باطل، جز قتل و تبعید یا زندان و مهاجرت، نشان ماندگار چندانی در حافظه تاریخی‌مان برجای ننهاده است. بختیار در این معنا، زاده عصر و پرورده روزگار خویش است. ادامه مطلب
در تيررس حادثه، زندگی سياسی قوام السلطنه
احمد قوام السلطنه از شخصيت‌های برجسته تاريخ ايران است. نقش او در به امضاء رساندن فرمان مشروطيت و نظامنامه‌ی انتخابات؛ دخالتش در خلع سلاح مجاهدان در ماجرای پارک اتابک؛ مقابله اش با ناآرامی های خراسان و گيلان؛ نگاهش به نقش و اهميت روزافزون آمريکا؛ چگونگی رويارويی‌اش با شوروی و کارزاری که بر سر آذربايجان برپا شده بود؛ و سرانجام، تلاش نافرجامش در تيرماه ١٣٣١ که از راه و چاره‌ای ديگر به مسئله‌ی نفت و نجات ايران می‌انديشيد، همه و همه، نشان از نقش او در تحولاتی دارد که تاثيری ماندگار بر زندگی و زمانه‌ی ما بر جای نهاده اند. بی هيچ شبهه‌ای، سرانجام او با سرنوشت تاريخی ما گره خورده‌است. شکست قوام السلطنه در تيرماه ١٣٣١، فرصت تاريخی از دست رفته‌ای بود که بازگشت مصدق به قدرت و پيامد هولناکی چون کودتا را به دنبال داشت. می توان گمان کرد که در صورت موفقيت او، نه تنها کودتايی در ميان نمی بود، بلکه آن چه سرنوشت ما را در سال های دور و نزديک رقم زده است، در مسيری ديگر و چه بسا به گونه ای متفاوت صورت می گرفت و در وجدان تاريخی‌مان، نقشی جز آنچه هست برجای می نهاد. ادامه مطلب
نگاهی از درون به جنبش چپ ايران | گفتگو با محسن رضوانی
اين کتاب آخرين دفتر از گفت‌وگوهای حميد شوکت با هبران سازمان انقلابی حزب توده ايران در خارج از کشور است. آنچه پيش از اين انتشار يافته، حاصل گفت‌وگوهای او با مهدی خانبابا تهرانی، ايرج کشکولی و کورش لاشايی است. محسن رضوانی سال ١٣١٦ در کرمانشاه به دنيا آمد. او در سال ١٣٣٧برای تحصيل به انگلستان رفت و در آنجا به مبارزات دانشجويی برضد رژيم شاه پرداخت و دو سال بعد عضو هيئت دبيران کنفدراسيون دانشجويان ايرانی شد. رضوانی از بنيانگذران سازمان انقلابی حزب توده ايران و دبير اول حزب رنجبران ايران بود که پس از پيروزی انقلاب اسلامی در تهران تشکيل گرديد. او از عناصر موثر انشعاب در حزب توده ايران بود و با نورالدين کيانوری و عبدالصمد کامبخش، رهبران حزب در برلين شرقی ملاقات و مذاکره نمود. رضوانی در پی ماجرای سوءقصد نافرجام به شاه در فروردين ١٣٤٣ که به دستگيری گروه نيکخواه انجاميد، به خاطر رابطه‌ی نزديکی که با نيکخواه داشت مخفی شد و مدتی در الجزاير بود و در آنجا با فريدون کشاورز، عضو سابق کميته مرکزی حزب توده آشنا شد. ادامه مطلب
نگاهی از درون به جنبش چپ ايران | گفت‌وگو با کورش لاشايی
اين کتاب سومين دفتر از گفت‌وگوهای نويسنده با رهبران سازمان انقلابی حزب توده ايران در خارج از کشور است. آنچه پيش از اين منتشر شده است، حاصل گفت‌وگوهای حميد شوکت با مهدی خانبابا تهرانی و ايرج کشکولی است. کورش لاشایی فعاليتهای سياسی خود را در ايران آغاز کرد و سپس برای ادامه تحصيل به آلمان رفت. او هنگام فعاليتهای دانشجويی در آلمان به کنفدراسيون دانشجويان پيوست و در جريان مذاکره با رهبران حزب توده ايران در آلمان شرقی با کيانوری ملاقات کرد. لاشايی اندکی بعد همراه با چندتن از جوانانی که از حزب توده جدا شده بودند، سازمان انقلابی حزب توده ايران را بنياد نهاد و در نخستين کنفرانس آن سازمان که در آلبانی برگزار شد، به عضويت هيئت اجراييه درآمد. او پس از پايان تحصيل در رشته پزشکی، همراه گروهی برای فراگرفتن آموزش‌های تئوريک و نظامی به جمهوری توده‌ای چين رفت و بار ديگر در جريان انقلاب فرهنگی چين به آن کشور سفر نمود و با مائوتسه‌دون، رهبر حزب کمونيست چين ملاقات کرد. لاشايی مدتی بعد برای تماس با گروه اسماعيل شريف‌زاده که در کردستان دست به مبارزه مسلحانه با رژیم شاه زده بود، به آن منطقه رفت. او در بازگشتی مجدد به کردستان و زندگی و مبارزه در آنجا به لبنان رفت و با جرج حبش، رهبر جبهه خلق برای آزادی فلسطين ملاقات نمود. ادامه مطلب
نگاهی از درون به جنبش چپ ايران | گفت‌وگو با ايرج کشکولی
موضوع اين کتاب بررسی گوشه‌هايی از تاريخ جنبش چپ در ايران است که در گفت‌وگوی نويسنده با يکی از رهبران اين جنبش تنظيم شده است. کشکولی در جوانی به اروپا آمد و به دنبال گرايش به افکار چپ‌گرايانه به سازمان انقلابی حزب توده ايران پيوست و برای فراگرفتن آموزش‌های نظامی به کوبا رفت. او در بازگشت از کوبا، مخفيانه به ايران رفت و در جريان مبارزه‌ی مسلحانه‌ای که به رهبری بهمن قشقايی در منطقه فارس جريان داشت، شرکت کرد. کشکولی پس از شکست اين شورش به اروپا بازگشت و پس از چندی برای فراگرفتن آموزش‌های سياسی و نظامی به جمهوری توده‌ای چين سفر کرد. او در بازگشت از چين در سال‌ها ١٩٦٧ به کردستان ايران رفت و در مبارزه‌ی مسلحانه‌ای که در آنجا برضد رژيم شاه جريان داشت، شرکت نمود. او با پيروزی انقلاب بهمن ١٣٥٧ به ايران بازگشت و در تشکيل حزب رنجبران شرکت کرد و در رهبری آن قرار گرفت. کشکولی به دنبال ممنوعيت اين حزب به ميان ايل قشقايی رفت و به سازماندهی مبارزه مسلحانه با جمهوری اسلامی پرداخت. ادامه مطلب
نگاهی از درون به جنبش چپ ايران | گفت‌وگو با مهدی خانبابا تهرانی
موضوع اين کتاب بررسی گوشه‌هايی از تاريخ جنبش چپ در ايران است که در گفت‌وگو با يکی از رهبران اين جنبش تنظيم شده است. تهرانی در جوانی به عضويت حزب توده ايران درآمد و پس از کودتای ٢٨مرداد ١٣٣٢ برای تحصيل به آلمان رفت. او در جريان مبارزات مردم ايران برای ملی شدن صنعت نفت شرکت داشت و در آلمان، همکاری با حزب توده ايران را که رهبرانش در آلمان شرقی در مهاجرت به سر می‌بردند از سر گرفت. تهرانی چندی بعد در ايجاد انشعاب در حزب توده ايران نقشی فعال بازی کرد و يکی از پايه‌گذاران سازمان انقلابی حزب توده ايران شد. سازمان انقلابی تا مدت ها نيرومندترين جريان چپ ايران به شمار می‌رفت. او بعدها در جريان جدايی از سازمان انقلابی، در تشکيل گروه کادرها که از آن سازمان منشعب شده بود، شرکتی فعال داشت. تهرانی در جريان همکاری با سازمان انقلابی مدتی در جمهوری توده‌ای چين به سر برد و در بخش فارسی راديو پکن به کار پرداخت. او در بازگشت از چين در فعاليتهای دانشجويان ايرانی در اروپا برضد رزيم شاه نقشی فعال برعهده گرفت. ادامه مطلب
جنبش دانشجویی. کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی (اتحادیه ملی) جلد اول و دوم
کتاب جنبش دانشجویی، تاريخ کنفدراسيون جهانی، بررسی فراز و نشيب جنبش دانشجويی ايران در خارج از کشور است. این جنبش از همان آغاز تا آستانه سقوط نظام سلطنتی در ايران، تاثیر مهمی بر مبارزه دانشجويان ايرانی و نيروهای مخالف حکومت بارژيم شاه داشته است.
نخستين فصل کتاب به چگونگی فعاليتهای دانشجويان ايرانی در سال‌های پس از جنگ دوم جهانی اختصاص دارد. فصل‌های بعدی به تشکيل سازمان‌های دانشجويی در اروپا و آمريکا می‌پردازد و تاثير انقلاب کوبا و الجزاير و سپس جنگ ويتنام را بر سیاست سازمان‌های دانشجویی مورد مطالعه قرار می‌دهد. شکل‌گيری جنبش جهانی دانشجويی در دهه ١٩٦٠ ميلادی و نقش سازمان‌های سياسی، نيروهای ملی، مذهبی و به ويژه گرايش‌های چپ در جنبش دانشجويان ايرانی، موضوع های های دیگر اين کتاب هستند. فصل پايانی کتاب به رویدادهایی که سرانجام به انشعاب و از هم‌پاشیدگی کنفدراسيون دانشجویی انجاميد، اختصاص دارد. ادامه مطلب
سال‌های گم شده، از انقلاب اکتبر تا مرگ لنين ١٩٢٤-١٩١٧
موضوع اين کتاب بررسی سياست‌های حزب بلشويک پس از پیروزی انقلاب اکتبر تا مرگ لنين است. چگونگی سرکوب اپوزيسيون، توقيف مطبوعات، انحلال مجلس مؤسسان به فرمان لنين و سرانجام ممنوعيت احزاب غيربلشويک مباحث فصل اول کتاب هستند. فصل‌های بعدی به چگونگی رشد بحران در شوروی و گسترش جنگ داخلی، سياست‌های اقتصادی حزب بلشويک در مقابله با نارضايی مردم و پيامدهای قيام ملوانان کرونشتاد، اختلاف نظر پيرامون سياست حزب در مسئله‌ی سنديکاها و مصوبات کنگره‌ی دهم و ممنوعيت اپوزيسيون در درون حزب بلشويک می‌پردازد. فصل‌های پايانی کتاب به چگونگی شکل‌گيری و تکوين نبرد قدرت در درون حزب و قدرت گرفتن استالين در سازمان‌های حزبی و مسئله‌ی جانشينی لنين اختصاص دارد. در اين کتاب پيوستگی ميان نظرات لنين و استالين موردبحث قرار گرفته و نشانگر آن است که چگونه در آخرين سال‌های زندگی لنين، همه زمينه‌های اصلی شکل‌گيری و کسب قدرت از جانب استالين فراهم شده بود. اين کتاب تداوم ميان تئوری لنينی و پراتيک استالينی را مدنظر دارد و چگونگی گذار از رؤيای لنينيسم به کابوس استالينيسم را ترسيم می کند و تحت عنوان (سال‌های گمشده، از انحصارطلبی انقلابی تا سرکوب دولتی) توسط نشر اختران در ٢٠٠ صفحه در تهران تجدید چاپ شده است.
زمينه‌های گذار به نظام تک حزبی در روسيه شوروی ١٩٢١- ١٩١٧
موضوع اين کتاب چگونگی شکل‌گيری نظام تک‌حزبی در روسيه شوروی پس از پيروزی انقلاب اکتبر است. نويسنده در اين کتاب به بررسی سياست حزب بلشويک در نخستين ماه‌ها و سال‌های پس از پيروزی انقلاب در روسيه شوروی می‌پردازد و چگونگی سرکوب نيروهای اپوزيسيون، توقيف مطبوعات و ممنوعيت احزاب سياسی در روسيه را مورد مطالعه قرار می‌دهد. انحلال مجلس مؤسسان، سرکوب قيام کرونشتاد، اختلاف نظر پيرامون سياست حزب درباره سنديکای کارگری و مسئله‌ی ممنوعيت فراکسيون‌ها در درون حزب و سرانجام نبرد قدرت در رهبری حزب بلشويک، موضوع‌های ديگر کتاب هستند، اين کتاب در ٢٠٠ صفحه تنظيم شده و توسط نشر بازتاب در آلمان به چاپ رسيده است.