کتاب‌های حمید شوکت

The fourth edition of his book. Caught in the Crossfire: A political biography of Ahmad Qavam, one of the most pivotal and controversial figures in the twentieth-century political history of Iran, has been published in winter 2016. The English version of this book, it’s been published by Ibex Publishers in July 2020. Read More

ادامه مطلب

این کتاب نسخه انگلیسی اثر پرواز در ظلمت. زندگانی سیاسی شاپور بختیار است که تابستان ۲۰۱۹ توسط انتشارات ایبکس در آمریکا به چاپ می‌رسد. در نوشتن این کتاب، علاوه بر اسناد، مقاله ها و کتاب های فارسی و خارجی و مراجعه به آرشیوهای وزارت خارجه آمریکا و انگلستان، با منشی و چند تن از وزرای بختیار در دوره زمامداری او، با دخترش فرانس و همسر دومش شهین‌تاج بختیار و نیز چند تن از دوستان و نزدیکانش مصاحبه شده است. ادامه مطلب

بررسی این نامه‌ها نگاهی از درون به زندگی و زمانه مردی است که در نبرد کار و سرمایه نماد بارز کمونیستی با سرشت ویژه بود. این سرشت ویژه‌ معنای واقعی خود را بیش از هر چیز در نظمی آهنین، ایمانی خلل‌ناپذیر، شکیبایی در برابر دوستان و ناشکیبایی در برابر دشمنان یا آن‌چه دشمن می‌پنداشت بازمی‌یافت. قاسمی از چنین دیدگاهی به خود و پیرامونیان خود می‌نگریست. قاسمی در بهمن ۱۳۵۲، هنگامی که ۵۸ سال داشت به سکته قلبی در مونیخ درگذشت. اکنون با گذشت پس از چهل و پنج سال از مرگ او، انتشار این نامه‌ها نور تازه‌ای بر زندگی سیاسی و شخصیت فردی او می‌افکند. او در این نامه‌ها نه تنها مسایل سیاسی را با همسرش که روزگاری عضو رهبری سازمان زنان حزب توده بود در میان می‌گذارد و در هر عرصه‌ای با او به بحث و گفتگو می‌پردازد، بلکه با بی‌پروایی شگفت‌انگیزی احساساتش را نسبت به همسرش در جزیی‌ترین زوایا آشکارا بر روی کاغذ می‌آورد. ادامه مطلب

زندگانی سیاسی شاپور بختیار، آخرین نخست‌وزیر نظام شاهنشاهی در ایران با سرنوشت تاریخی ما گره خورده است. کودکی‌اش در میان ایل، نوجوانی و جوانی‌اش در بیروت و پاریس، مبارزه سیاسی‌اش در حزب ایران و جبهه ملی تا رویارویی‌اش با محمدرضا شاه و آیت‌الله خمینی، هر یک نشان از گذشته‌ای دارد که بر زمانه ما اثری ماندگار بر جای نهاده است. روزگاری که در معنایی، نبرد میان آزادی و استبداد بر شخصیت سیاستمداری چون بختیار شکل بخشیده و او را برای شماری به نماد بارز ایستادگی در برابر خودکامگی دین و دولت بدل ساخته است. اما در معنایی دیگر، سرانجام تراژیک بختیار نیز خود آیینه‌ای از روزگاری است که چون دوری باطل، جز قتل و تبعید یا زندان و مهاجرت، نشان ماندگار چندانی در حافظه تاریخی‌مان برجای ننهاده است. بختیار در این معنا، زاده عصر و پرورده روزگار خویش است. ادامه مطلب

احمد قوام السلطنه از شخصيت‌های برجسته تاريخ ايران است. نقش او در به امضاء‌ رساندن فرمان مشروطيت و نظامنامه‌ی انتخابات؛ دخالتش در خلع سلاح مجاهدان در ماجرای پارک اتابک؛ مقابله اش با ناآرامی های خراسان و گيلان؛ نگاهش به نقش و اهميت روزافزون آمريکا؛ چگونگی رويارويی‌اش با شوروی و کارزاری که بر سر آذربايجان برپا شده بود؛ و سرانجام، تلاش نافرجامش در تيرماه ١٣٣١ که از راه و چاره‌ای ديگر به مسئله‌ی نفت و نجات ايران می‌انديشيد، همه و همه، نشان از نقش او در تحولاتی دارد که تاثيری ماندگار بر زندگی و زمانه‌ی ما بر جای نهاده اند.  بی هيچ شبهه‌ای، سرانجام او با سرنوشت تاريخی ما گره خورده‌است. شکست قوام السلطنه در تيرماه ١٣٣١، فرصت تاريخی از دست‌ رفته‌ای بود که بازگشت مصدق به قدرت و پيامد هولناکی چون کودتا را به دنبال داشت. می توان گمان کرد که در صورت موفقيت او، نه تنها کودتايی در ميان نمی بود، بلکه آن چه سرنوشت ما را در سال های دور و نزديک رقم زده است، در مسيری ديگر و چه بسا به گونه ای متفاوت صورت می گرفت و در وجدان تاريخی‌مان، نقشی جز آنچه هست برجای می نهاد. ادامه مطلب

اين کتاب آخرين دفتر از گفت‌وگوهای حميد شوکت با هبران سازمان انقلابی حزب توده ايران در خارج از کشور است. آنچه پيش از اين انتشار يافته، حاصل گفت‌وگوهای او با مهدی خانبابا تهرانی، ايرج کشکولی و کورش لاشايی است. محسن رضوانی سال ١٣١٦ در کرمانشاه به دنيا آمد. او در سال ١٣٣٧برای تحصيل به انگلستان رفت و در آنجا به مبارزات دانشجويی برضد رژيم شاه پرداخت و دو سال بعد عضو هيئت دبيران کنفدراسيون دانشجويان ايرانی شد. رضوانی از بنيانگذران سازمان انقلابی حزب توده ايران و دبير اول حزب رنجبران ايران بود که پس از پيروزی انقلاب اسلامی در تهران تشکيل گرديد. او از عناصر موثر انشعاب در حزب توده ايران بود و با نورالدين کيانوری و عبدالصمد کامبخش، رهبران حزب در برلين شرقی ملاقات و مذاکره نمود. رضوانی در پی ماجرای سوءقصد نافرجام به شاه در فروردين ١٣٤٣ که به دستگيری گروه نيکخواه انجاميد، به خاطر رابطه‌ی نزديکی که با نيکخواه داشت مخفی شد و مدتی در الجزاير بود و در آنجا با فريدون کشاورز، عضو سابق کميته مرکزی حزب توده آشنا شد. ادامه مطلب

اين کتاب سومين دفتر از گفت‌وگوهای نويسنده با رهبران سازمان انقلابی حزب توده ايران در خارج از کشور است. آنچه پيش از اين منتشر شده است، حاصل گفت‌وگوهای حميد شوکت با مهدی خانبابا تهرانی و ايرج کشکولی است. کورش لاشایی فعاليت‌های سياسی خود را در ايران آغاز کرد و سپس برای ادامه تحصيل به آلمان رفت. او هنگام فعاليت‌‌های دانشجويی در آلمان به کنفدراسيون دانشجويان پيوست و در جريان مذاکره با رهبران حزب توده ايران در آلمان شرقی با کيانوری ملاقات کرد. لاشايی اندکی بعد همراه با چندتن از جوانانی که از حزب توده جدا شده بودند، سازمان انقلابی حزب توده ايران را بنياد نهاد و در نخستين کنفرانس آن سازمان که در آلبانی برگزار شد، به عضويت هيئت اجراييه درآمد. او پس از پايان تحصيل در رشته پزشکی، همراه گروهی برای فراگرفتن آموزش‌های تئوريک و نظامی به جمهوری توده‌ای چين رفت و بار ديگر در جريان انقلاب فرهنگی چين به آن کشور سفر نمود و با مائوتسه‌دون، رهبر حزب کمونيست چين ملاقات کرد. لاشايی مدتی بعد برای تماس با گروه اسماعيل شريف‌زاده که در کردستان دست به مبارزه مسلحانه با رژیم شاه زده بود، به آن منطقه رفت. او در بازگشتی مجدد به کردستان و زندگی و مبارزه در آنجا به لبنان رفت و با جرج حبش، رهبر جبهه خلق برای آزادی فلسطين ملاقات نمود. ادامه مطلب

موضوع اين کتاب بررسی گوشه‌هايی از تاريخ جنبش چپ در ايران است که در گفت‌وگوی نويسنده با يکی از رهبران اين جنبش تنظيم شده است. کشکولی در جوانی به اروپا آمد و به دنبال گرايش به افکار چپ‌گرايانه به سازمان انقلابی حزب توده ايران پيوست و برای فراگرفتن آموزش‌های نظامی به کوبا رفت. او در بازگشت از کوبا، مخفيانه به ايران رفت و در جريان مبارزه‌ی مسلحانه‌ای که به رهبری بهمن قشقايی در منطقه فارس جريان داشت، شرکت کرد. کشکولی پس از شکست اين شورش به اروپا بازگشت و پس از چندی برای فراگرفتن آموزش‌های سياسی و نظامی به جمهوری توده‌ای چين سفر کرد. او در بازگشت از چين در سال‌ها ١٩٦٧ به کردستان ايران رفت و در مبارزه‌ی مسلحانه‌ای که در آن‌جا برضد رژيم شاه جريان داشت، شرکت نمود. او با پيروزی انقلاب بهمن ١٣٥٧ به ايران بازگشت و در تشکيل حزب رنجبران شرکت کرد و در رهبری آن قرار گرفت. کشکولی به دنبال ممنوعيت اين حزب به ميان ايل قشقايی رفت و به سازماندهی مبارزه مسلحانه با جمهوری اسلامی پرداخت. ادامه مطلب

موضوع اين کتاب بررسی گوشه‌هايی از تاريخ جنبش چپ در ايران است که در گفت‌وگو با يکی از رهبران اين جنبش تنظيم شده است. تهرانی در جوانی به عضويت حزب توده ايران درآمد و پس از کودتای ٢٨مرداد ١٣٣٢ برای تحصيل به آلمان رفت. او در جريان مبارزات مردم ايران برای ملی شدن صنعت نفت شرکت داشت و در آلمان، همکاری با حزب توده ايران را که رهبرانش در آلمان شرقی در مهاجرت به سر می‌بردند از سر گرفت. تهرانی چندی بعد در ايجاد انشعاب در حزب توده ايران نقشی فعال بازی کرد و يکی از پايه‌گذاران سازمان انقلابی حزب توده ايران شد. سازمان انقلابی تا مدت ها نيرومندترين جريان چپ ايران به شمار می‌رفت. او بعدها در جريان جدايی از سازمان انقلابی، در تشکيل گروه‌ کادرها که از آن سازمان منشعب شده بود، شرکتی فعال داشت. تهرانی در جريان همکاری با سازمان انقلابی مدتی در جمهوری توده‌ای چين به سر برد و در بخش فارسی راديو پکن به کار پرداخت. او در بازگشت از چين در فعاليت‌های دانشجويان ايرانی در اروپا برضد رزيم شاه نقشی فعال برعهده گرفت. ادامه مطلب

کتاب جنبش دانشجویی، تاريخ کنفدراسيون جهانی، بررسی فراز و نشيب‌ جنبش دانشجويی ايران در خارج از کشور است. این جنبش از همان آغاز تا آستانه‌ سقوط نظام سلطنتی در ايران، تاثیر مهمی بر مبارزه دانشجويان ايرانی و نيروهای مخالف حکومت بارژيم شاه داشته است.

نخستين فصل کتاب به چگونگی فعاليت‌های دانشجويان ايرانی در سال‌های پس از جنگ دوم جهانی اختصاص دارد. فصل‌های بعدی به تشکيل سازمان‌های دانشجويی در اروپا و آمريکا می‌پردازد و تاثير انقلاب کوبا و الجزاير و سپس جنگ ويتنام را بر سیاست سازمان‌های دانشجویی مورد مطالعه قرار می‌دهد. شکل‌گيری جنبش جهانی دانشجويی در دهه ١٩٦٠ ميلادی و نقش سازمان‌های سياسی، نيروهای ملی، مذهبی و به ويژه گرايش‌های چپ در جنبش دانشجويان ايرانی، موضوع های ‌های دیگر اين کتاب هستند. فصل پايانی کتاب به رویدادهایی که سرانجام به انشعاب و از هم‌پاشیدگی کنفدراسيون دانشجویی انجاميد، اختصاص دارد. ادامه مطلب

موضوع این کتاب بررسی سیاست‌های حزب بلشویک پس از پیروزی انقلاب اکتبر تا مرگ لنین است. چگونگی سرکوب اپوزیسیون، توقیف مطبوعات، انحلال مجلس مؤسسان به فرمان لنین و سرانجام ممنوعیت احزاب غیربلشویک مباحث فصل اول کتاب هستند. فصل‌های بعدی به چگونگی رشد بحران در شوروی و گسترش جنگ داخلی، سیاست‌های اقتصادی حزب بلشویک در مقابله با نارضایی مردم و پیامدهای قیام ملوانان کرونشتاد، اختلاف نظر پیرامون سیاست حزب در مسئله‌ی سندیکاها و مصوبات کنگره‌ی دهم و ممنوعیت اپوزیسیون در درون حزب بلشویک می‌پردازد. فصل‌های پایانی کتاب به چگونگی شکل‌گیری و تکوین نبرد قدرت در درون حزب و قدرت گرفتن استالین در سازمان‌های حزبی و مسئله‌ی جانشینی لنین اختصاص دارد. در این کتاب پیوستگی میان نظرات لنین و استالین موردبحث قرار گرفته و نشانگر آن است که چگونه در آخرین سال‌های زندگی لنین، زمینه‌های اصلی کسب قدرت از توسط استالین فراهم شده بود. سال‌های گم‌شده که چگونگی گذار از رؤیای لنینیسم به کابوس استالینیسم را ترسیم می کند، نخستین بار تابستان 1370 توسط نشر بازتاب در آلمان منتشر شد و سپس با عنوان سال‌های گم‌شده: از انحصارطلبی انقلابی تا سرکوب دولتی توسط نشر اختران در ایران به چاپ رسید. چاپ سوم این کتاب که تداوم میان تئوری لنینی و پراتیک استالینی را مدنظر دارد، سال‌های گم‌شده: لنین و تجربه انقلاب اکتبر نام دارد و تابستان 1399 توسط نشر اختران در تهران منتشر شده است.

موضوع اين کتاب چگونگی شکل‌گيری نظام تک‌حزبی در روسيه شوروی پس از پيروزی انقلاب اکتبر است. نويسنده در اين کتاب به بررسی سياست حزب بلشويک در نخستين ماه‌ها و سال‌های پس از پيروزی انقلاب در روسيه شوروی می‌پردازد و چگونگی سرکوب نيروهای اپوزيسيون، توقيف مطبوعات و ممنوعيت احزاب سياسی در روسيه را مورد مطالعه قرار می‌دهد. انحلال مجلس مؤسسان، سرکوب قيام کرونشتاد، اختلاف نظر پيرامون سياست حزب درباره سنديکای کارگری و مسئله‌ی ممنوعيت فراکسيون‌ها در درون حزب و سرانجام نبرد قدرت در رهبری حزب بلشويک، موضوع‌های ديگر کتاب هستند، اين کتاب در ٢٠٠ صفحه تنظيم شده و توسط نشر بازتاب در آلمان به چاپ رسيده است.